EU (Liên minh Châu Âu) là một thị trường lớn trên toàn thế giới và được coi là mục tiêu xuất khẩu chủ yếu của thủy sản Việt Nam. Đặc biệt, sau khi ký kết EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do giữa EU và Việt Nam), cơ hội xuất khẩu thủy sản sang thị trường này đã mở rộng.
Vậy, EU yêu cầu và quy định gì về xuất khẩu thủy sản? Hãy cùng tìm hiểu!
Các quy định bắt buộc của EU về xuất khẩu thủy sản
#1. Quốc gia và cơ sở chế biến phải được công nhận
Để xuất khẩu thủy sản vào Châu Âu, quốc gia xuất khẩu cần được các cơ quan có thẩm quyền của EU công nhận. Điều này đòi hỏi quy định và khả năng của quốc gia để đảm bảo thủy sản sản xuất tại đây đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm của EU và không gây nguy hiểm cho người tiêu dùng châu Âu.
Các quy định về vệ sinh thực phẩm của EU áp dụng cho toàn bộ quá trình sản xuất, chế biến, phân phối và nhập khẩu. Quy định này bao gồm:
- Người kinh doanh thực phẩm chịu trách nhiệm chính về an toàn thực phẩm.
- Đảm bảo an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm, bắt đầu từ quá trình sản xuất.
- Thực hiện các quy trình dựa trên nguyên tắc phân tích mối nguy và các điểm kiểm soát tới hạn (HACCP).
- Áp dụng các yêu cầu vệ sinh cơ bản và có thể có quy định thêm đối với một số loại thực phẩm.
#2. Không vượt quá mức dư lượng tối đa (MRL)
EU đặt ra quy định nghiêm ngặt về mức dư lượng tối đa (MRL) đối với thủy sản. Mỗi loại thủy sản có các mức MRL cụ thể được quy định trong các văn bản pháp luật khác nhau. Để xuất khẩu, nhà xuất khẩu cần chứng minh rằng sản phẩm không vượt quá MRL liên quan bằng cách cung cấp giấy chứng nhận sức khỏe do phòng thí nghiệm được công nhận cấp.
Các quy định của EU liên quan đến MRL bao gồm:
- Quy định (EC) số 470/2009 về việc thiết lập MRL đối với dư lượng các hoạt chất dược lý trong thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, chẳng hạn như thuốc kháng sinh.
- Quy định (EC) số 396/2005 về việc thiết lập MRL của EU đối với thuốc trừ sâu.
- Quy định (EC) số 1881/2006 về việc thiết lập MRL đối với một số chất gây ô nhiễm môi trường như kim loại nặng, bao gồm cả thủy ngân.
Các quy định này phức tạp và thường xuyên thay đổi, do đó doanh nghiệp cần cập nhật thường xuyên để chuẩn bị tốt nhất khi có sự thay đổi trong quy định.
#3. Các quy định về ghi nhãn
EU có các quy định rõ ràng về ghi nhãn sản phẩm thủy sản. Tuy nhiên, có sự khác biệt nhỏ về việc ghi nhãn giữa sản phẩm thủy sản chưa chế biến và đã chế biến, cũng như giữa thủy sản đánh bắt tự nhiên và thủy sản nuôi trồng. Tuy nhiên, tất cả sản phẩm thủy sản đều cần có các thông tin sau được ghi nhãn:
- Tên sản phẩm, bao gồm tên thương mại và tên khoa học.
- Danh sách thành phần, được ghi trên nhãn ngoài của hộp carton.
- Phương pháp sản xuất.
- Xuất xứ.
- Khối lượng tịnh.
- Hạn sử dụng, bao gồm ngày, tháng, năm, và được ghi trước từ "tốt nhất trước" hoặc "sử dụng trước".
- Thông tin của người bán hàng tại EU, bao gồm tên và địa chỉ của người sản xuất, đóng gói hoặc bên bán có tổ chức tại EU.
- Bao bì phải có số phê duyệt của EU.
- Bao bì cũng phải có "số lô", là số được cấp cho các sản phẩm thuộc cùng một lô từ cùng một nhà xuất khẩu.
- Thành phần dinh dưỡng phải được khai báo.
Đối với sản phẩm đã được đóng gói sẵn, cần bổ sung thêm một số thông tin, bao gồm:
- Danh sách các thành phần, được ghi vào nhãn bao bì cho người tiêu dùng.
- Tỉ lệ phần trăm của mỗi thành phần (tính theo % trên tổng trọng lượng tịnh).
- Khối lượng tịnh.
- Tên công ty và địa chỉ.
- Nước xuất xứ hoặc nơi xuất xứ.
- Hướng dẫn sử dụng.
- Thông tin dinh dưỡng.
- Ngày đông đầu tiên (được xem là ngày trữ tốt nhất và cần đồng ý từ người mua).
- Protein bổ sung có nguồn gốc từ các nguyên liệu khác nhau.
- Nhãn hiệu nhận biết.
- Nước bổ sung phải được ghi như một thành phần.
#4. Thủy hải sản phải có nguồn gốc hợp pháp
EU có quy định về việc ngăn chặn, loại bỏ và không chấp nhận việc đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không kiểm soát (IUU). Từ ngày 01/01/2010, quy định này có hiệu lực. Đánh bắt cá IUU được định nghĩa là bất kỳ hoạt động đánh bắt nào diễn ra trong vùng cấm, sử dụng các phương pháp bất hợp pháp hoặc không được báo cáo. Đánh bắt cá IUU gây ảnh hưởng tiêu cực đến quản lý bền vững của nguồn tài nguyên cá (cả toàn cầu và địa phương) và tạo ra cạnh tranh không lành mạnh với các loài đánh bắt hợp pháp và có trách nhiệm.
EU yêu cầu chứng minh rằng thủy hải sản không phải là sản phẩm của đánh bắt IUU. Sản phẩm cá tự nhiên phải đi kèm với giấy chứng nhận khai thác đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Giấy chứng nhận khai thác phải chứa tất cả các thông tin quy định theo mẫu của EU. Nhà xuất khẩu cũng có thể yêu cầu giấy chứng nhận khai thác cho các sản phẩm thủy hải sản mua từ các tàu đã được đăng ký và cấp phép bởi các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia xuất khẩu.
Một số quốc gia như Việt Nam, Thái Lan và Ecuador đang phải đối mặt với các thẻ vàng, đòi hỏi các cơ quan chính phủ có các biện pháp chống lại việc đánh bắt cá IUU. Nếu chính phủ không tuân thủ, EU có thể áp dụng thẻ đỏ, tức là lệnh cấm nhập khẩu thủy hải sản từ các quốc gia này.
#5. Kiểm tra thủy sản tại cửa khẩu
Sau khi được vận chuyển, hàng nhập khẩu phải thông quan một Trạm kiểm tra biên giới được phê duyệt bởi EU. Tần suất kiểm tra phụ thuộc vào rủi ro của sản phẩm và kết quả kiểm tra trước đây. Các lô hàng không tuân thủ quy định của EU sẽ bị tiêu hủy hoặc trong trường hợp cụ thể, sẽ được chuyển trở lại trong vòng 60 ngày. Ngoài ra, công ty xuất khẩu có thể bị phong tỏa và các cơ quan có thẩm quyền có thể áp dụng biện pháp kỷ luật.
Nếu sản phẩm thủy hải sản của bạn phải thông qua EU để nhập khẩu vào Vương quốc Anh, sản phẩm đó cần thông quan thông qua Trạm Kiểm soát Biên giới và từng lô hàng sẽ cần có Tài liệu Nhập cảnh Sức khỏe Chung (Common Health Entry Document). Các nhà nhập khẩu sẽ cần thông báo cho cơ quan chức năng của Vương quốc Anh bằng cách sử dụng hệ thống thông báo nhập khẩu mới (IPAFFS: Nhập khẩu sản phẩm, động vật, hệ thống thực phẩm và thức ăn chăn nuôi) để thay thế TRACES, nền tảng trực tuyến của EU.
Quy định và yêu cầu bổ sung
#1. Chứng nhận an toàn thực phẩm
Bên cạnh các quy định về an toàn thực phẩm của EU, hầu hết người mua ở Châu Âu yêu cầu các yêu cầu bổ sung về an toàn thực phẩm. Nhà nhập khẩu Châu Âu yêu cầu cơ sở của nhà xuất khẩu được chứng nhận bởi các bên thứ ba. Các tiêu chuẩn yêu cầu phổ biến nhất là Hiệp hội Bán lẻ Anh (BRC) và Tiêu chuẩn quốc tế tiêu biểu (IFS).
#2. Chứng nhận tuân thủ xã hội
Các siêu thị ở Châu Âu thường yêu cầu nhà cung cấp của họ được chứng nhận về tuân thủ xã hội bởi một bên thứ ba. Chứng nhận tuân thủ xã hội chủ yếu liên quan đến các cơ sở chế biến. Các chứng chỉ thông qua chương trình an toàn xã hội phổ biến nhất ở Châu Âu là Chứng nhận SA8000 của Quốc tế về Trách nhiệm Xã hội (SAI) và Sáng kiến tuân thủ xã hội doanh nghiệp (BSCI).
#3. Chứng nhận bền vững
Ngày càng có nhu cầu yêu cầu cơ sở sản xuất chính của người xuất khẩu thủy hải sản phải được chứng nhận là bền vững, cho dù là tàu đánh cá hay trang trại cá.
Chương trình chứng nhận bền vững phổ biến nhất ở Châu Âu cho hải sản đánh bắt tự nhiên là của Hội đồng Quản lý Hàng hải (MSC). Chương trình chứng nhận bền vững phổ biến nhất đối với thủy sản nuôi trồng là của Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản (ASC). Sự chấp nhận của thị trường đối với các chương trình bền vững có thể thay đổi khi có nhiều nhà bán lẻ và nhà phân phối cam kết chỉ cung cấp thủy sản có chứng nhận nguồn gốc từ chương trình được tiêu chuẩn bởi Sáng kiến Thủy sản Bền vững Toàn cầu (GSSI).
Theo: Trung tâm WTO và hội nhập