Trong ngành Công nghệ thông tin, lập trình web là một lĩnh vực thu hút rất nhiều người và được lựa chọn làm công việc. Nếu bạn đang quan tâm và muốn tìm hiểu sâu hơn về lĩnh vực này, kiến thức cơ bản về lập trình web sẽ rất hữu ích. Vì vậy, trong bài viết này, chúng ta sẽ đi vào chi tiết từng phần như sau:
Lập trình web là gì?
Lập trình web là thuật ngữ tổng quát cho quá trình xây dựng một trang web. Đây là quá trình bao gồm việc viết mã HTML, CSS, JavaScript, cấu hình mạng và phát triển hệ thống quản lý nội dung. Lập trình web thường đề cập đến việc viết mã và định dạng trang web. Thực tế, lập trình web bao gồm tất cả các nhiệm vụ phát triển liên quan như viết mã phía máy khách, viết mã phía máy chủ, cấu hình máy chủ và bảo mật mạng, phát triển eCommerce và phát triển hệ thống quản lý nội dung.
Các loại lập trình web
Cho dù bạn đang tìm kiếm dịch vụ lập trình web hoặc muốn trở thành một lập trình viên web , bạn nên nắm vững các loại lập trình web mà một lập trình viên có thể tham gia.
1. Lập trình Front-end
Lập trình viên front-end làm việc ở phía khách hàng hoặc phía người dùng trang web. Họ thiết kế và phát triển các khía cạnh trực quan bao gồm layout, navigation, đồ họa... Công việc chính của họ là xây dựng các giao diện giúp người dùng đạt được mục tiêu. Họ thường tham gia vào việc trải nghiệm người dùng trong các dự án của mình.
2. Lập trình Back-end
Ngược lại với lập trình front-end, lập trình viên back-end làm việc trên máy chủ của trang web. Họ làm việc với các hệ thống như máy chủ, hệ điều hành, API, cơ sở dữ liệu và quản lý code bảo mật, nội dung và kiến trúc web. Họ cộng tác với lập trình viên front-end để đưa sản phẩm đến với người dùng.
3. Lập trình Full Stack
Lập trình viên Full Stack làm việc cả phần front-end và back-end của một trang web. Họ có thể tạo ra trang web, ứng dụng hoặc chương trình phần mềm từ đầu đến cuối. Các lập trình viên full-stack yêu cầu nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực để tối ưu hóa hiệu suất và giúp các thành viên trong nhóm hiểu rõ các phần khác nhau của một dịch vụ web.
4. Lập trình web
Lập trình viên web chuyên xây dựng các trang web, trái ngược với các ứng dụng di động, phần mềm desktop hoặc trò chơi điện tử.
5. Lập trình Desktop
Các lập trình viên Desktop chuyên xây dựng các ứng dụng phần mềm chạy cục bộ trên thiết bị của bạn, thay vì qua Internet trong trình duyệt web. Bộ kỹ năng của lập trình viên Desktop có thể trùng với lập trình viên web nếu ứng dụng có thể chạy trực tuyến và không.
6. Lập trình di động (mobile)
Các lập trình viên di động xây dựng các ứng dụng cho thiết bị di động như smartphones hoặc máy tính bảng. Mobile apps hoạt động khác nhiều so với các trang web và chương trình phần mềm khác, đòi hỏi một bộ kỹ năng phát triển và kiến thức riêng biệt về ngôn ngữ lập trình chuyên dụng.
7. Lập trình game
Các lập trình viên trò chơi chuyên viết code cho video games, bao gồm trò chơi console (Xbox, PlayStation, v.v.), PC games, và mobile games.
8. Lập trình nhúng
Các lập trình viên nhúng làm việc với tất cả phần cứng không phải là máy tính, bao gồm giao diện điện tử, thiết bị tiêu dùng, thiết bị IoT, hệ thống real-time, v.v.
9. Lập trình Security
Lập trình viên Security thiết lập các phương pháp và qui trình để bảo mật chương trình phần mềm hoặc web. Họ thường hoạt động như những hacker có đạo đức, cố gắng hack các trang web để lộ ra các lỗ hổng bảo mật mà chứ không có định phá hoại. Họ cũng xây dựng các hệ thống phát hiện và loại bỏ các rủi ro bảo mật.
Tiếp theo, chúng ta hãy đi vào quá trình lập trình web.
Quá trình lập trình web
Quá trình tạo ra một trang web hoàn chỉnh không hề dễ dàng. Cách thức lập trình sẽ khác nhau dựa vào loại web, ngôn ngữ lập trình và nguồn tài nguyên.
Dưới đây là tổng quan ngắn gọn về quy trình lập trình web và giới thiệu về các ngôn ngữ phổ biến và hệ thống quản lý nội dung.
1. Lập kế hoạch
Trước khi viết code, bạn cần làm việc với các thành viên trong tổ chức để phát triển kế hoạch cho trang web.
Dưới đây là một số câu hỏi bạn cần xem xét:
- Mục tiêu trang web là gì?
- Đối tượng là ai và bạn muốn họ làm gì trên trang web?
- Bạn đang xây dựng loại trang web nào? (ví dụ: thông tin cơ bản, thành viên, cửa hàng trực tuyến)
- Bạn muốn publish nội dung nào và khối lượng bao nhiêu?
- Mục đích của nội dung trên web là gì?
- Bạn sẽ cấu trúc trang web như thế nào để trải nghiệm điều hướng tốt nhất?
- Ngân sách của bạn là bao nhiêu?
Để trả lời các câu hỏi này, bạn cần giao tiếp với các nhóm trong tổ chức như lập trình web, marketing và tài chính để xác định các đầu việc cần ưu tiên.
2. Tạo ra wireframe
Mọi trang web đều bắt đầu từ một bản thiết kế, gọi là wireframe. Nó giúp bạn và nhà phát triển tìm ra định hướng và nơi để bắt đầu. Bạn có thể vẽ wireframe trên bảng trắng hoặc sử dụng công cụ như Invision, Slickplan or Mindnode.
Wireframe là công cụ trực quan giúp bạn hiểu được cách nội dung và hình ảnh sẽ nằm ở đâu trên từng trang web. Bạn có thể sử dụng các khung trống và đoạn văn bản giả để biết cách nội dung sẽ hiển thị trên phần front-end.
3. Lập ra một sitemap
Tiếp theo, bạn cần tạo ra sitemap, là một bản đồ trang web giúp bạn xác định cách tổ chức trang web của mình. Sitemap cung cấp thông tin cần thiết để đáp ứng tầm nhìn của bạn. Bạn có thể tự lực hoặc làm việc với nhà phát triển để tạo ra sitemap.
Dưới đây là một số câu hỏi mà bạn cần tự hỏi khi lên kế hoạch cho trang web:
- Bạn muốn những trang riêng lẻ như thế nào?
- Nội dung nào sẽ có mặt trên các trang đó?
- Làm thế nào để sắp xếp các trang đó vào các danh mục?
- Bạn phân cấp các trang trong web của mình như thế nào, trang nào trước trang nào sau?
- Các trang sẽ liên kết với nhau như thế nào?
- Những trang và danh mục nào cần thiết cho trang web và trải nghiệm người dùng?
- Những trang hoặc danh mục nào có thể bị xóa hoặc kết hợp với nhau?
Bạn nên tham khảo ý kiến của các nhóm khác trong tổ chức như SEO và chiến lược nội dung để đưa ra cấu trúc liên kết và phân loại các trang.
4. Viết code cho trang web
Bước tiếp theo của quá trình lập trình web là viết code. Các nhà phát triển sẽ sử dụng các ngôn ngữ mã hóa khác nhau cho front-end và back-end của trang web, cũng như cho các chức năng khác nhau của trang. Các ngôn ngữ này hoạt động cùng nhau để xây dựng và chạy trang web của bạn.
5. Xây dựng back-end của trang web
Viết code có thể là một trong những phần phức tạp của quá trình lập trình web. Bạn cũng phải xây dựng cấu trúc và thiết kế trang web back-end và front-end.
Bắt đầu với back-end, phần này xử lý dữ liệu để kích hoạt chức năng trên front-end. Nó được tạo thành từ hai thành phần chính:
- Cơ sở dữ liệu: chịu trách nhiệm lưu trữ, tổ chức và xử lý dữ liệu để có thể truy xuất dữ liệu theo yêu cầu của máy chủ.
- Máy chủ: là phần cứng và phần mềm tạo nên máy tính của bạn. Nó chịu trách nhiệm gửi, xử lý và nhận các yêu cầu dữ liệu. Máy chủ là trung gian giữa cơ sở dữ liệu và máy khách/trình duyệt. Trình duyệt sẽ yêu cầu máy chủ thông tin và máy chủ sẽ lấy thông tin từ cơ sở dữ liệu và gửi lại cho trình duyệt.
Các thành phần này làm việc cùng nhau để xây dựng nền tảng cho mỗi trang web.
Lưu ý: Back-end không phải lúc nào cũng cần thiết nếu bạn không lưu trữ bất kỳ dữ liệu nào. Vì vậy, trang web chỉ cung cấp thông tin và không yêu cầu người dùng nhập dữ liệu sẽ không cần phần back-end.
6. Xây dựng front-end của trang web
Nội dung front-end rất quan trọng - đó là những gì người truy cập, khách hàng và người dùng của bạn nhìn thấy và cách họ sử dụng trang web của bạn.
Lập trình front-end bao gồm sự kết hợp giữa JavaScript, HTML và CSS. Nó kiểm soát các thành phần như kiểu chữ, phông chữ, navigation, định vị cũng như khả năng tương thích và phản hồi của trình duyệt. Phần này phản ánh nhiều về tầm nhìn trang web và những gì bạn đưa vào wireframe.
7. Làm việc với CMS (không bắt buộc)
CMS (Content Management System) dễ sử dụng hơn và thường có các công cụ để lưu trữ trang web, quản lý thông tin người dùng, tạo blog, xuất bản landing pages, Thu hút khách hàng tiềm năng và tạo danh sách email. CMS cung cấp khả năng tạo ra trang web dễ dàng hơn và tiết kiệm công sức.
Các hệ thống quản lý nội dung (Content Management Systems) phổ biến bao gồm HubSpot, Joomla, Magento và WordPress.
8. Có được một tên miền
Một trang web cần một tên miền, là một tên web dễ nhớ nhằm giúp người truy cập tìm thấy trang web của bạn một cách dễ dàng. Bạn có thể mua tên miền từ các dịch vụ như GoDaddy và Hover hoặc thông qua các nhà xây dựng trang web và dịch vụ lưu trữ web như WordPress và Squarespace.
9. Ra mắt trang web của bạn
Sau khi thiết lập tên miền và liên kết nó với máy chủ, bạn gần như đã sẵn sàng để ra mắt web của bạn. Tuy nhiên, trước khi thực hiện việc này, bạn cần kiểm tra trang web để xem có bất kỳ lỗi nào không, tối ưu hóa cho SEO và kiểm tra lần cuối trước khi đưa trang web vào hoạt động chính thức.
Lời kết
Qua bài viết này, chúng ta đã đi chi tiết từng phần về lập trình web. Bạn đã hiểu được khái niệm cơ bản và các bước để lập trình một trang web. Mong rằng bài viết đã giúp bạn giải đáp những thắc mắc trong lòng và khám phá thêm về lĩnh vực này.
Nghề lập trình web có mức lương hấp dẫn nhưng cạnh tranh cao. Vì vậy, nếu bạn muốn theo đuổi nghề này, hãy cố gắng học hỏi và nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên môn của mình. Đóng góp của bạn sẽ rất quan trọng để thành công trên con đường đã chọn. Hãy không ngừng trau dồi và đam mê với nghề, việc học sẽ trở nên thú vị và dễ dàng hơn.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của chúng tôi. Chúc bạn đạt được mục tiêu và thành công trên con đường mà bạn chọn.