Tóm tắt tác phẩm
Mị, một cô gái trẻ đẹp sống ở Hồng Ngài, bị bắt cóc về làm vợ A Sử để gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Mị phải làm việc vất vả, sống như con trâu, con ngựa. Mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng lại bị A Sử trói đánh. Chỉ khi A Sử bị đánh, Mị được cởi trói để đi lấy lá thuốc và xoa dầu cho chồng.
A Phủ, một chàng trai nghèo mồ côi, khỏe mạnh, gan góc và giỏi lao động. Vì phá rối cuộc chơi và đánh A Sử, A Phủ bị bắt và trở thành người ở đợ trừ nợ cho nhà thống lí. Một lần bị hổ ăn mất bò, A Phủ bị trói đứng và bỏ đói suốt mấy ngày đêm. Một đêm, Mị bắt gặp nước mắt trên gò má đen sạm của A Phủ và cảm thấy đồng cảm với tình cảnh người phụ này. Mị cắt dậy trói giải thoát cho A Phủ và họ cùng nhau trốn khỏi nhà thống lí.
Hai người đến Phiềng Sa, trở thành vợ chồng và xây dựng cuộc sống mới. A Phủ trở thành tiểu đội trưởng du kích nhờ sự giác ngộ của cán bộ cách mạng A Châu. Họ cùng nhau cầm súng để bảo vệ bản làng.
Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
- "Vợ chồng A Phủ" được in trong tập Truyện Tây Bắc - tập truyện đoạt giải Nhất giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam năm 1954 - 1955.
- Tác phẩm được viết năm 1952 sau chuyến thám nhập thực tế của Tô Hoài trên núi cao miền Tây Bắc suốt 8 tháng, gắn bó với đồng bào các dân tộc miền núi Tây Bắc và giải phóng.
b. Chủ đề
"Vợ chồng A Phủ" phản ánh số phận đau thương và con đường cách mạng của các dân tộc ít người ở Tây Bắc.
c. Bố cục (3 phần)
- Phần 1: Tâm trạng và hoàn cảnh sống của Mị.
- Phần 2: Hoàn cảnh của A Phủ.
- Phần 3: Cuộc tự giải thoát của Mị và A Phủ.
Tìm hiểu chi tiết
a. Nhân vật Mị
- Cảnh ngộ của Mị:
- Mị là con dâu gạt nợ của nhà thống lí và cha mẹ Mị nghèo, không trả được nợ.
- Mị chỉ biết làm công việc vất vả, không nghỉ ngơi suốt ngày tháng.
- Mị sống trong căn phòng nhỏ, không nhìn thấy được bên ngoài.
- Tâm trạng và hành động:
- Trái tim Mị tỏa sáng với khát vọng tự do và hạnh phúc.
- Sức sống tiềm tàng trong nhân vật Mị:
- Mị vẫn giữ sức sống tiềm tàng dù bị đau khổ, trở thành con dâu gạt nợ.
- Mị khao khát tình yêu tự do và có cơ hội thực hiện khát vọng đó nếu không bị bắt làm con dâu gạt nợ.
b. Nhân vật A Phủ
- Xuất thân của A Phủ:
- A Phủ là một người nghèo mồ côi, khỏe mạnh và gan góc.
- Anh không kiêu ngạo và được mọi người trong bản Mường yêu mến.
- Trải qua những ngày đêm đọa đày trong nhà thống lí:
- A Phủ bị đánh đập và trừng trị vì gây rối cuộc chơi.
- Anh bị phạt vạ và phải làm công việc quần quật.
- Sức phản kháng mãnh liệt của A Phủ:
- Anh không bao giờ chùn bước trước cường quyền và bạo chúa.
- A Phủ không chịu nhục trước thế lực cường quyền và tỏ ra dũng cảm.
c. Giá trị nội dung
- Giá trị hiện thực:
- Phản ánh số phận của người dân nghèo miền Tây Bắc dưới sự áp bức của bọn cường quyền phong kiến.
- Tố cáo sự tàn bạo và độc ác của thống lí Pá Tra.
- Giá trị nhân đạo:
- Cảm thông với nỗi thống khổ của những người lao động nghèo khổ như Mị và A Phủ.
- Phát hiện và ca ngợi vẻ đẹp của Mị và A Phủ.
- Tố cáo ách thống trị của bọn cường quyền.
- Hướng người lao động nghèo khổ đến con đường tươi sáng là tự giải phóng và tham gia cách mạng.
d. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật miêu tả phong tục tập quán và thiên nhiên miền Tây Bắc.
- Nghệ thuật kể chuyện tự nhiên, sinh động và hấp dẫn.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật thành công.
- Ngôn ngữ tinh tế mang đậm màu sắc miền núi.