Biến trong Python: Khái niệm và 3 cách khai báo biến trong Python

Biến số: Sự lưu trữ và thay đổi giá trị trong Python

Trong Python, biến là một tên được dùng để lưu trữ giá trị và có khả năng thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình. Mỗi biến là một con trỏ chỉ đến ô nhớ chứa giá trị tương ứng. Nói một cách đơn giản, biến tương tự như tên của một hộp. Chúng ta có thể lưu trữ dữ liệu trong hộp đó và sử dụng tên để truy xuất dữ liệu. Dữ liệu trong hộp có thể thay đổi, nhưng tên biến là cố định.

Dễ dàng lưu trữ và sử dụng giá trị với biến

Ví dụ, thay vì phải nhớ giá trị 3.14159... khi tính toán, ta chỉ cần sử dụng tên biến "Pi". Điều này giúp việc tính toán trở nên rõ ràng và dễ dàng hơn rất nhiều.

Cách khai báo biến trong Python

1. Khai báo biến

Khai báo biến là việc khởi tạo một vị trí bộ nhớ trên RAM để lưu trữ thông tin.

Cú pháp: tên_biến = giá_trị

Ví dụ khai báo một biến "age" biểu thị số tuổi:

age = 12

Ngoài ra, nếu nhiều biến có cùng một giá trị, ta chỉ cần khai báo một lần cho chúng:

x = y = z = 12

Hoặc ta có thể khai báo nhiều biến với các giá trị khác nhau trên cùng một dòng:

name, age, gender = "Hưng", 12, "male"

2. Quy tắc đặt tên biến

3. Kiểu dữ liệu trong Python

Khi khai báo biến và giá trị, kiểu dữ liệu của biến sẽ tự động được xác định. Dưới đây là một số kiểu dữ liệu cơ bản thường được sử dụng trong Python.

Một số thao tác với biến trong Python

Dưới đây là một số thao tác phổ biến khi làm việc với biến trong Python.

1. In biến ra màn hình

Có một số cách để in giá trị của biến ra màn hình.

• Cách 1: Sử dụng biến như một object trong câu lệnh print.

  age = 12
  print(age)
  print("Sinh nhật lần thứ", age)

  Kết quả:

  12
  Sinh nhật lần thứ 12

• Cách 2: Sử dụng phương thức format().

  age = 12
  print("Sinh nhật lần thứ {}".format(age))

  Kết quả:

  Sinh nhật lần thứ 12

• Cách 3: Sử dụng f-string.

  age = 12
  print(f"Sinh nhật lần thứ {age}")

  Kết quả:

  Sinh nhật lần thứ 12

2. Kiểm tra kiểu dữ liệu của biến

Để xác định kiểu dữ liệu của biến, ta có thể sử dụng hàm type().

Ví dụ:

age = 12
print(age)
print("Kiểu dữ liệu của biến age:", type(age))

Kết quả:

12
Kiểu dữ liệu của biến age: 

3. Nhập dữ liệu cho biến từ bàn phím

Để nhập dữ liệu từ bàn phím, ta sử dụng hàm input().

Ví dụ:

name = input("Nhập tên của bạn: ")
print("Xin chào,", name)

4. Ép kiểu dữ liệu cho biến

Ép kiểu dữ liệu là thao tác chuyển đổi một loại dữ liệu sang loại dữ liệu khác. Thông thường, ta hay ép kiểu dữ liệu từ int sang float hoặc ngược lại. Cũng có thể chuyển đổi các dữ liệu dạng string mang giá trị số sang int/float.

Ví dụ:

a = 8.5
print("Giá trị của a là:", a)
print("Kiểu dữ liệu của a là:", type(a))

b = int(a)
print("Giá trị của b là:", b)
print("Kiểu dữ liệu của b là:", type(b))

Kết quả:

Giá trị của a là: 8.5
Kiểu dữ liệu của a là: 
Giá trị của b là: 8
Kiểu dữ liệu của b là: 

5. Xóa biến

Sử dụng từ khóa del để xóa biến khi không còn sử dụng.

Ví dụ:

name = "Hương"
print(name)
del name
print(name)

Kết quả:

Hương
Traceback (most recent call last):
  File "", line 4, in 
NameError: name 'name' is not defined

Lưu ý: Sau khi xóa biến, nếu cố gắng in giá trị của nó, sẽ xảy ra lỗi "NameError: name 'name' is not defined".

Mở rộng về biến trong Python

Trong Python, biến có thể có phạm vi sử dụng là toàn cục (global) và cục bộ (local). Việc khai báo biến toàn cục và biến cục bộ ảnh hưởng rất lớn đến việc xử lý dữ liệu.

Khi bạn muốn sử dụng cùng một biến cho phần còn lại của code, bạn có thể sử dụng biến toàn cục. Tuy nhiên, trong phạm vi hẹp hơn như một hàm hay phương thức, nên sử dụng biến cục bộ.

Ví dụ:

# Biến toàn cục: name
name = "Hương"
print("Biến toàn cục: " + name)

# So sánh biến toàn cục và biến cục bộ trong một hàm
def doSomething():
    # global name
    name = "ICANTECH"
    print("Biến cục bộ: " + str(name))

doSomething()

print("Biến toàn cục: " + name)

Kết quả:

Biến toàn cục: Hương
Biến cục bộ: ICANTECH
Biến toàn cục: Hương

Lời kết

Biến số là một kiến thức cơ bản trong quá trình học lập trình Python hoặc bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào khác. Hiểu và sử dụng biến số một cách hiệu quả sẽ giúp việc lập trình trở nên dễ dàng và ngắn gọn hơn. Hy vọng những kiến thức chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn nắm vững về biến số và cách khai báo biến trong Python.

Nguồn ảnh: ICANTECH.