Lập trình Scratch đã trở thành một phần không thể thiếu trong giảng dạy ở một số trường tiểu học và THCS trên toàn quốc. Đây là một ngôn ngữ lập trình dễ sử dụng, trực quan và được thiết kế bởi Viện Công nghệ Massachusets (MIT) nhằm giúp trẻ nhỏ làm quen với lập trình từ khi còn nhỏ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về 50 bài tập lập trình Scratch nhằm khám phá và phát triển sự sáng tạo của bạn.
Lập Trình Scratch Là Gì?
Scratch là ngôn ngữ lập trình dễ hiểu, dễ sử dụng và gần gũi với trẻ nhỏ. Với Scratch, bạn có thể tạo ra những chương trình động, trò chơi, hoạt hình và nhiều ứng dụng thú vị khác. Bạn có thể kéo thả các khối lệnh, tạo ra các hoạt hình, thêm âm thanh và điều khiển đối tượng trong môi trường lập trình thân thiện với người dùng.
Ảnh minh họa: Bài tập lập trình Scratch
Bài Tập Lập Trình Scratch Có Lời Giải
Học lập trình Scratch thông qua việc giải các bài tập cụ thể là một phương pháp học hiệu quả. Dưới đây, chúng ta sẽ bắt đầu với các bài tập đơn giản:
1. Viết Chương Trình Scratch Vẽ Đa Giác Đều Và Đường Tròn
Yêu cầu chương trình: Người dùng nhập vào tọa độ tâm, bán kính đường tròn ngoại tiếp và số cạnh đa giác.
Yêu cầu chương trình: Dữ liệu vào, tọa độ tâm, nửa đường kính.
2. Bài Tập Scratch Mô Tả Xe Mô Tô (Tàu Lửa, Xe Ô Tô,…) Chạy
Trong bài tập này, bạn sẽ viết chương trình Scratch để mô tả hình ảnh chiếc xe ô tô đang chạy trên màn hình từ trái qua phải. Khi gặp cạnh phải, chiếc xe sẽ quay lại từ hướng bên trái và tiếp tục chạy liên tục.
Ảnh minh họa: Chiếc xe ô tô chạy trên màn hình
Bài tập này có thể phát triển thành bài toán phù hợp với các đối tượng khác nhau, từ tiểu học cho đến trung học cơ sở và trung học phổ thông, theo các cấp độ khác nhau.
- Level 1: Yêu cầu chiếc xe ô tô di chuyển mà không yêu cầu lăn bánh.
- Level 2: Yêu cầu chiếc xe ô tô di chuyển có lăn bánh, nhưng không yêu cầu thân xe chuyển động (tức là đứng yên).
- Level 3: Khi di chuyển trên đường gồ ghề, phần bánh và thân xe có xóc.
Với bài tập lập trình Scratch này, bạn cần tìm cách để chiếc xe chạy trông thật tự nhiên. Nếu bạn không thích hình ảnh xe ô tô, bạn có thể thay thế bằng xe máy, máy bay, thuyền,... tuỳ thuộc vào khả năng sáng tạo của bạn.
3. Bài Tập Scratch Vẽ Lưới Ô Vuông
Bài tập này yêu cầu bạn viết một chương trình Scratch để vẽ lưới ô vuông trên màn hình. Bạn cần nhập vào số lượng cột và độ dài cạnh của hình vuông khi chạy chương trình.
Ảnh minh họa: Lưới ô vuông vẽ bằng Scratch
4. Bài Tập Scratch: Trò Chơi Đoán Số
Đây là một dạng bài tập lập trình Scratch khá phổ biến, đó là trò chơi đoán số. Trong trò chơi này, giáo viên sẽ nghĩ ra một số và yêu cầu bạn đoán số đó bằng cách nhập các số từ bàn phím cho đến khi đoán ra đúng số.
Ảnh minh họa: Trò chơi đoán số bằng Scratch
Trong quá trình chơi, giáo viên sẽ giới thiệu số cần đoán và bạn sẽ nhập các số để đoán. Khi bạn đoán trùng với số đã được giáo viên đoán trước đó, giáo viên sẽ thông báo và yêu cầu bạn đoán một số khác. Khi bạn đoán sai, giáo viên sẽ thông báo và yêu cầu bạn đoán lại.
Khi bạn đoán đúng, giáo viên sẽ thông báo số đã được đoán và số lần bạn đã đoán. Ví dụ: "Đúng rồi, số đúng là 30. Bạn đã đoán đúng sau 4 lần".
5. Bài Tập Scratch Viết Trò Chơi Chọn Màu Đúng
Trò chơi chọn màu đúng cũng là một trong những bài tập Scratch thú vị dành cho học sinh tiểu học. Đề bài yêu cầu bạn viết chương trình để mô phỏng trò chơi chọn màu đúng với các dữ liệu.
Chương trình sẽ có hai nhân vật chính là Cô Kiều và hình tròn. Hình tròn sẽ được bạn thiết kế với ít nhất 10 trang phục có màu sắc khác nhau, chẳng hạn như đỏ, xanh lá cây, vàng, cam, tím, nâu, xanh da trời, hồng, đen, trắng.
Ảnh minh họa: Trò chơi chọn màu đúng bằng Scratch
Trong quá trình chơi, Cô Kiều sẽ đặt các câu hỏi như "Hãy nháy lên hình tròn màu hồng", và bên dưới sẽ hiển thị lần lượt 3 hình tròn với các màu khác nhau. Các câu hỏi cũng sẽ được tạo ra với các đáp án ngẫu nhiên.
Bạn cần nháy chuột lên hình tròn có màu tương ứng. Nếu bạn làm đúng, Cô Kiều sẽ thông báo "Bạn đã chọn đúng". Nếu bạn làm sai, Cô Kiều sẽ thông báo "Bạn chọn sai rồi". Giữa các câu hỏi, chương trình sẽ cho thời gian nghỉ là 2 giây.
6. Bài Tập Scratch Mô Phỏng Bi-a
Viết chương trình Scratch để mô tả đánh bóng kiểu game show Bi-a. Bạn sẽ bắt đầu với màn hình ban đầu, nhân vật chính là quả bóng và biểu đồ chữ nhật màu đỏ. Khi bạn nháy chuột, quả bóng sẽ bắt đầu di chuyển với tốc độ trung bình. Khi quả bóng gặp cạnh biểu đồ chữ nhật, nó sẽ bật lại theo nguyên tắc của trò chơi Bi-a. Bạn cũng có thể nháy chuột để thay đổi hướng di chuyển của quả bóng.
Ảnh minh họa: Mô phỏng trò chơi Bi-a bằng Scratch
Bạn hãy viết chương trình để mô phỏng những yêu cầu trên. Lưu ý: Khung chữ nhật đỏ có thể là một hình ảnh nền sân khấu, một nhân vật Scratch hoặc một hình vẽ do chính quả bóng vẽ ra khi chạy chương trình.
7. Vẽ Cây Hoa Tròn Bằng Scratch
Trong bài tập này, bạn sẽ viết một thủ tục trong chương trình Scratch để có thể vẽ được các hình cây với hoa tròn.
Ảnh minh họa: Cây hoa tròn vẽ bằng Scratch
Thủ tục cần có tên "Vẽ cây hoa tròn" và ít nhất một tham số để có thể vẽ được các hình trên và dễ dàng mở rộng.
8. Bài Tập Scratch Trò Chơi Chim Bay Có Ngày Gặp Ma
Trò chơi "Chim bay" có các màn hình ban đầu và trong thời gian chơi như trong hai hình dưới đây:
- Chương trình có 3 nhân vật chính: chim, trái cây và ma trắng. Bấm phím cách để bắt đầu chơi. Ban đầu, bạn sẽ có 10 điểm.
- Chim sẽ luôn vỗ cánh và bay. Bạn sẽ điều khiển chim bằng các phím mũi tên lên và xuống để điều khiển chổi bay lên và xuống, giúp chim tránh các con rồng lửa và thu thập hộp quà.
- Trên màn hình sẽ xuất hiện ngẫu nhiên các trái cây và ma trắng, chúng sẽ chuyển động từ trái sang phải hoặc từ phải sang trái. Các trái cây sẽ xuất hiện nhiều hơn và chuyển động nhanh hơn, trong khi ma trắng xuất hiện ít hơn và chuyển động chậm hơn.
- Nếu gặp ngôi sao, bạn sẽ được thưởng 50 điểm.
- Nếu gặp ma trắng, điểm số của bạn sẽ bị đặt về 0, chim sẽ rơi xuống đất và trò chơi kết thúc.
- Có một biến thời gian hiển thị trên màn hình và sẽ chạy khi chơi. Sau một phút (60 giây), trò chơi sẽ kết thúc.
Để chơi trò chơi này, bạn cần nhanh nhẹn điều khiển chim bay qua các rắc rối để đạt được nhiều điểm nhất khi chương trình kết thúc, tránh va chạm với ma trắng.
9. Bài Tập Scratch Độc Đáo: Tính N! (N Giai Thừa) Bằng Đệ Quy
Trong bài tập này, bạn sẽ nhập vào số tự nhiên n và tính giai thừa của n bằng phương pháp đệ quy. Quy ước 0! = 1.
Yêu cầu chương trình: Khi chạy, có một câu hỏi xuất hiện "Bạn muốn tính mấy giai thừa?" và người dùng nhập vào số n. Chương trình sẽ thông báo kết quả.
10. Bài Tập Scratch Trò Chơi Phù Thủy Cưỡi Chổi Bay
Trò chơi này yêu cầu bạn điều khiển một nhân vật phù thủy cưỡi chổi bay trên bầu trời. Bạn sẽ sử dụng hai phím mũi tên lên và xuống để điều khiển chổi bay lên và xuống, giúp phù thủy tránh những con rồng lửa và thu thập hộp quà.
Trò chơi diễn ra trong 60 giây, có một biến thời gian để đếm ngược thời gian chơi. Một biến điểm số lưu lại số hộp quà mà phù thủy đã nhận được (ban đầu có 10 điểm). Nếu nhận được hộp quà, điểm số sẽ tăng lên 1 điểm. Nếu không, điểm sẽ bị trừ 1 điểm nếu chưa rơi xuống đất.
Khung cảnh khu rừng sẽ thay đổi liên tục khi chổi bay. Bạn bắt đầu chơi bằng cách bấm phím khoảng trắng.
11. Trò Chơi "Em Qua Đường An Toàn"
Trò chơi này miêu tả một đường phố với đường ngang dành cho người đi bộ qua đường. Tại vị trí đường ngang, có một đèn giao thông.
- Khi đèn đỏ, các xe sẽ dừng lại trước vạch đỏ để người đi bộ qua đường. Thời gian đèn đỏ là 5 giây, đèn xanh là 7 giây.
- Khi đèn xanh, xe sẽ di chuyển liên tục.
Người chơi cần điều khiển nhân vật nhỏ để qua đường khi đèn xanh. Nếu qua đường khi đèn xanh mà gặp xe, nguy hiểm sẽ xảy ra và chương trình kết thúc.
12. Đố Em Con Gì Đây?
Trong trò chơi này, khi chương trình chạy, một con vật ngẫu nhiên sẽ xuất hiện trên màn hình và giáo viên sẽ đặt câu hỏi: "Đố bạn biết con này là con gì?".
Người chơi nhập vào tên của con vật. Chương trình sẽ kiểm tra và thông báo kết quả là đúng hoặc sai. Khi người chơi nháy chuột lên con vật, chương trình sẽ phát ra âm thanh tương ứng với tên con vật đó.
13. Viết Chương Trình Luyện Gõ Phím Tiếng Việt Trên Scratch
Trò chơi này cho phép bạn luyện gõ phím tiếng Việt bằng Scratch. Các con vật sẽ xuất hiện ngẫu nhiên từ phía bên trái màn hình và di chuyển về phía bên phải với tốc độ khác nhau. Nếu bạn nhập đúng một từ, con vật tương ứng sẽ kêu và biến mất, rồi sau một thời gian sẽ xuất hiện từ mới từ phía bên trái màn hình.
Nếu bạn nhập đúng một từ, điểm của bạn sẽ được cộng thêm 1 điểm. Nếu đi đến bên phải mà chưa bị rơi xuống thì điểm số sẽ bị trừ 1 điểm.
14. Sắp Xếp Danh Sách Trong Scratch
Đầu chương trình, giáo viên yêu cầu nhập từ bàn phím một danh sách học viên lớp. Danh sách này bao gồm tên họ của học viên. Nhập xong, giáo viên sẽ thông báo danh sách lớp và yêu cầu bạn sắp xếp lại danh sách theo thứ tự ABC, tính theo tên trước, họ sau.
Bạn sẽ sắp xếp lại danh sách và thông tin danh sách lớp sau khi đã sắp xếp đúng. Với ví dụ trên, danh sách sẽ được sắp xếp như sau:
- Nguyễn Thúy Anh
- Nguyễn Xuân Anh
- Võ Thu Hà
- Vương Hồng Nhật
- Trần Thị Vân
- Bùi Kim Xuân
15. Một Số Bài Tập Scratch Xử Lý Số
Dưới đây là một số bài tập đơn giản để luyện tập lập trình Scratch và chuẩn bị cho kỳ thi Tin học trẻ toàn quốc.
- Nhập số n và tính tổng S = 1/1 + 1/2 + … + 1/n.
- Nhập số n và tính tổng S = 1/(1.2) + 1/(2.3) + … + 1/(n.(n+1)).
- Tính tổng các số của dãy sau: 1 + 5 + 9 + 13 + … + 205.
- Nhập số n và in ra các số nguyên tố < n.
- Nhập số n và in ra khai triển của số n thành tích các thừa số nguyên tố. Ví dụ 20 = 2.2.5.
- Nhập số n, in ra n số hạng đầu tiên của dãy số Fibonacci.
- Nhập 2 số m, n và tính ước số chung lớn nhất của m và n.
- Nhập 3 số m, n, p và tính ước số chung lớn nhất của m, n, p.
- Nhập 2 số m, n và tính bội số chung nhỏ nhất của m và n.
- Nhập 3 số m, n, p và tính bội số chung nhỏ nhất của m, n, p.
- Nhập số n và dãy số a1, a2, …, an từ bàn phím. Tính: a) Tổng các số của dãy trên. b) Tìm phần tử (chỉ số) tương ứng với số lớn nhất và nhỏ nhất của dãy trên.
- Nhập số n và dãy số a1, a2, …, an từ bàn phím. Tìm một dãy con liên tục cực đại đơn điệu tăng của dãy số trên.
- Tương tự bài 12, tìm một dãy con liên tục các số > 0 của dãy trên.
- Nhập số n từ bàn phím, tìm và in ra tất cả các ước số nguyên tố của số n.
- Nhập 3 số m, n, p từ bàn phím, tìm và in ra tất cả các ước số chung của 3 số trên.
- Số hoàn hảo là số bằng tổng các ước số thực sự của số đó. Tìm tất cả các số hoàn hảo < 1000000000.
- Nhập số n từ bàn phím, tìm: a) Số nguyên tố nhỏ nhất > n. b) Số nguyên tố lớn nhất < n.
- Nhập số n từ bàn phím, chuyển n sang hệ nhị phân.
- Nhập số n từ bàn phím, chuyển n sang hệ hex (hệ đếm 16).
- Nhập số n và dãy số a1, a2, …, an từ bàn phím. Tìm các phần tử cực trị địa phương của dãy số này (phần tử cực trị địa phương nếu nó lớn hơn hoặc nhỏ hơn 2 số bên cạnh).
Những bài tập này sẽ giúp bạn rèn kỹ năng lập trình và logic thông qua việc xử lý số học, mô phỏng trò chơi và tạo ra các đoạn mã lôgic phức tạp.
