Ngành công nghệ đang chứng kiến một làn sóng sa thải nhân sự trên toàn cầu do các công ty đối mặt với nhiều lựa chọn khó khăn trong bối cảnh các thách thức kinh tế và tác động của đại dịch Covid-19. Việt Nam, mặc dù có lợi thế về nhân lực giá rẻ, nhưng vẫn chưa hình thành được nhân lực chất lượng cao.
Việc phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài cũng đang đe dọa việc mất lao động chất lượng cao của Việt Nam cho các đối tác công nghệ nước ngoài, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển đổi số. Điều này đặt ra một thách thức không nhỏ về nhân lực số để duy trì và vận hành các công nghệ thông minh phục vụ quá trình chuyển đổi số.
Số lượng dân số vàng nhưng chưa "vàng về chất lượng"
Theo dự báo của Google, Temasek và Bain & Company, kinh tế số của Việt Nam được dự đoán sẽ bùng nổ với dự báo đạt 33-45 tỷ USD vào năm 2025, xếp thứ ba trong khu vực Đông Nam Á, và đạt khoảng 74 tỷ USD vào năm 2030.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Ngọc Dung, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam, doanh thu ngành công nghệ thông tin, viễn thông của Việt Nam tăng trưởng rất nhanh, khoảng 7,1% mỗi năm. Điều này đồng nghĩa với cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào thị trường chuyển đổi số. Tuy nhiên, nguồn nhân lực cho lĩnh vực này vẫn còn thiếu về số lượng và chất lượng.
Việt Nam cần nhiều chính sách thu hút nhân tài
Theo bà Dung, vào năm 2022, Việt Nam cần khoảng 530.000 người làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số, nhưng thực tế vẫn thiếu khoảng 150.000 người. Mỗi năm, Việt Nam chỉ có khoảng 16.500 sinh viên tốt nghiệp trong lĩnh vực này, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số đó thực sự đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp.
Về chất lượng nguồn nhân lực, Việt Nam đang xếp loại cuối so với các quốc gia trong khu vực như Singapore, Malaysia, Philippines, Trung Quốc và Thái Lan. Điều này đang ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số của Việt Nam và chuyển đổi số của các doanh nghiệp trong nước.
Vì vậy, để giải quyết vấn đề thiếu và yếu hơn về nguồn nhân lực, Chính phủ cần xây dựng các chương trình và chiến lược đào tạo cụ thể. Đồng thời, cần tổ chức các cuộc thi để các sinh viên, đặc biệt là nữ sinh, tham gia nhiều hơn vào lĩnh vực công nghệ thông tin. Trong trường hợp không đủ nguồn nhân lực trong nước, cần tính đến việc nhập khẩu nguồn nhân lực từ các nước khác.
Nhiều chuyên gia cũng đề xuất Việt Nam nên áp dụng chính sách thu hút nguồn nhân lực cao về công nghệ thông tin từ các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, và cung cấp visa đặc biệt cho các chuyên gia nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin tương tự như Nhật Bản và Silicon Valley đã làm.
Kết luận
Phát triển kinh tế số và chuyển đổi số là xu hướng không thể tránh của Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, để thành công trong lĩnh vực này, Việt Nam cần vượt qua thách thức về nguồn nhân lực. Các chính sách thu hút nhân tài và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là hai trong số những giải pháp quan trọng để đạt được mục tiêu này.
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Nguyễn Mạnh Hùng, đã nhấn mạnh rằng công nghệ trở thành lực lượng sản xuất cơ bản, nhân tài trở thành nguồn lực cơ bản và đổi mới trở thành động lực cơ bản. Đây là ba yếu tố quan trọng mà Việt Nam cần tập trung phát triển để thành công trong lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số.
