Hệ quản trị cơ sở dữ liệu (Hệ QTCSDL) đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý dữ liệu của một tổ chức hay doanh nghiệp. Bài viết này sẽ giới thiệu về các chức năng, hoạt động và vai trò của Hệ QTCSDL cũng như các bước xây dựng cơ sở dữ liệu.
Các chức năng của Hệ quản trị cơ sở dữ liệu
Cung cấp môi trường tạo lập cơ sở dữ liệu
Hệ QTCSDL cung cấp môi trường cho người dùng tạo lập cơ sở dữ liệu một cách dễ dàng. Người dùng có thể xác định kiểu dữ liệu, cấu trúc dữ liệu và các ràng buộc trên dữ liệu. Mỗi Hệ QTCSDL cung cấp một ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu để người dùng có thể tạo lập CSDL.
Cung cấp môi trường cập nhật và khai thác dữ liệu
Hệ QTCSDL sử dụng ngôn ngữ thao tác dữ liệu để người dùng có thể thực hiện các yêu cầu cập nhật hoặc khai thác dữ liệu. Các thao tác bao gồm cập nhật (nhập, sửa, xoá dữ liệu) và khai thác (sắp xếp, tìm kiếm, kết xuất báo cáo, ...). Ngôn ngữ phổ biến được sử dụng trong Hệ QTCSDL là SQL (Structured Query Language).
Cung cấp công cụ kiểm soát, điều khiển truy cập vào cơ sở dữ liệu
Hệ QTCSDL phải có các bộ chương trình để kiểm soát và điều khiển truy cập vào cơ sở dữ liệu. Các chức năng của các bộ chương trình này bao gồm phát hiện và ngăn chặn truy cập không được phép, đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin. Ngoài ra, Hệ QTCSDL còn duy trì tính nhất quán dữ liệu, tổ chức và điều khiển các truy cập đồng thời, khôi phục CSDL khi có sự cố phần cứng hay phần mềm, và quản lý các mô tả dữ liệu.
Hoạt động của một Hệ cơ sở dữ liệu
Mỗi Hệ QTCSDL gồm nhiều thành phần, tuy nhiên hai thành phần chính là bộ xử lý truy vấn và bộ quản lý dữ liệu. Hệ QTCSDL cũng tương tác với hệ điều hành. Khi người dùng yêu cầu, Hệ QTCSDL sẽ gửi yêu cầu đến thành phần thực hiện và yêu cầu hệ điều hành tìm kiếm các tệp dữ liệu cần thiết. Kết quả được trả về cho người dùng sau khi các tệp được chuyển về hệ QTCSDL để xử lý.
Hình ảnh minh họa cho hệ quản trị cơ sở dữ liệu
Vai trò của con người khi làm việc với hệ cơ sở dữ liệu
Người quản trị cơ sở dữ liệu
Người quản trị cơ sở dữ liệu (Người quản trị CSDL) là người hoặc nhóm người được trao quyền điều hành hệ CSDL. Người quản trị CSDL chịu trách nhiệm quản lý tài nguyên như CSDL hay hệ CSDL, cài đặt CSDL vật lý, cấp phát quyền truy cập CSDL, cấp phần mềm, phần cứng theo yêu cầu, và duy trì hoạt động hệ thống để đáp ứng nhu cầu của ứng dụng và người dùng.
Người lập trình ứng dụng
Người lập trình ứng dụng có nhiệm vụ tạo ra các chương trình ứng dụng để đáp ứng nhu cầu khai thác dữ liệu của người dùng.
Người dùng
Người dùng là những người có nhu cầu khai thác thông tin từ cơ sở dữ liệu. Người dùng tương tác với hệ thống thông qua các ứng dụng, điền thông tin vào biểu mẫu giao diện và đọc kết quả trả về. Người dùng được phân thành các nhóm, mỗi nhóm có một số quyền hạn nhất định để truy cập và khai thác cơ sở dữ liệu.
Các bước xây dựng cơ sở dữ liệu
Bước 1: Khảo sát
- Tìm hiểu yêu cầu của công tác quản lý.
- Xác định dữ liệu cần lưu trữ và phân tích mối liên hệ giữa các dữ liệu.
- Phân tích các chức năng cần có của hệ thống để đáp ứng yêu cầu.
- Xác định khả năng phần cứng, phần mềm có thể sử dụng.
Bước 2: Thiết kế
- Thiết kế cơ sở dữ liệu.
- Lựa chọn Hệ QTCSDL triển khai.
- Xây dựng hệ thống chương trình ứng dụng.
Bước 3: Kiểm thử
- Nhập dữ liệu vào cơ sở dữ liệu.
- Tiến hành chạy thử. Nếu hệ thống đáp ứng đầy đủ yêu cầu, hệ thống sẽ được đưa vào sử dụng. Nếu còn lỗi, cần rà soát lại các bước đã thực hiện trước đó và khắc phục lỗi.
Lưu ý: Các bước trên cần được thực hiện nhiều lần cho đến khi hệ thống có khả năng ứng dụng.
Đó là những thông tin cơ bản về Hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Hi vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của Hệ QTCSDL và quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu.
