Giới thiệu
Bạn đã bao giờ tự hỏi về các phương pháp lập trình phổ biến và tại sao chúng quan trọng? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các phương pháp lập trình thú vị mà bạn nên biết. Bạn sẽ hiểu rõ hơn về cách các phương pháp này hoạt động và làm việc như thế nào trong việc phát triển chương trình.
1. Phương pháp lập trình là gì?
Phương pháp lập trình là thuật ngữ trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, nhằm giải quyết các yêu cầu của chương trình bằng ngôn ngữ lập trình. Ví dụ, khi bạn phát triển các chương trình để quản lý hàng tồn kho, xử lý bảng lương, tuyển sinh, xử lý kết quả thi... Những chương trình này thường khá phức tạp và rộng lớn. Lúc này, bạn cần phân tích các vấn đề, lập kế hoạch phát triển chương trình và kiểm soát toàn bộ quá trình. Tất cả công việc này được gọi là phương pháp lập trình.
2. Các phương pháp lập trình phổ biến
2.1. Phương pháp lập trình hướng thủ tục
Phương pháp lập trình hướng thủ tục còn được gọi là phương pháp lập trình hướng cấu trúc. Ở đây, vấn đề được chia thành nhiều quy trình hoặc các block khác nhau để thực hiện nhiệm vụ. Tất cả quy trình được thực hiện cùng nhau, tạo thành một chương trình hoàn chỉnh. Phương pháp lập trình này chỉ phù hợp với các chương trình nhỏ và ít phức tạp.
Hình ảnh minh hoạ phương pháp lập trình hướng thủ tục
2.2. Phương pháp lập trình hướng đối tượng
Với phương pháp lập trình hướng đối tượng, giải pháp được đưa ra xoay quanh các thực thể hoặc đối tượng. Các giải pháp này đề cập đến cách lưu trữ dữ liệu đối tượng, cách các đối tượng hoạt động và cách chúng tương tác với nhau để tạo một giải pháp gắn kết.
Ví dụ, khi phát triển một hệ thống quản lý tiền lương, chúng ta sẽ có các đối tượng nhân viên, cơ chế tính lương, hoa hồng, ngày nghỉ phép, vi phạm... và xây dựng giải pháp cho từng đối tượng đó.
2.3. Phương pháp lập trình chức năng
Phương pháp lập trình chức năng là một trong các phương pháp lập trình phổ biến thường gặp. Các vấn đề hoặc giải pháp bạn mong muốn sẽ được chia thành các đơn vị chức năng khác nhau. Mỗi đơn vị tự thực hiện nhiệm vụ riêng của nó. Cuối cùng, các đơn vị này được ghép lại với nhau để tạo thành một giải pháp hoàn chỉnh.
Ví dụ, khi xử lý bảng lương nhân viên, chúng ta có các đơn vị chức năng như bảo trì dữ liệu nhân viên, tính lương cơ bản, tính tổng lương, xử lý nghỉ phép, xử lý công nợ...
2.4. Phương pháp lập trình tuyến tính
Phương pháp lập trình tuyến tính là một kỹ thuật trong đại số sử dụng các phương trình tuyến tính. Phương pháp này chỉ có một hàm trong chương trình và thi hành các lệnh theo thứ tự lần lượt cho đến khi kết thúc. Đặc điểm nổi bật của phương pháp lập trình tuyến tính là đơn giản và dễ hiểu.
Lập trình tuyến tính sử dụng các bất đẳng thức tuyến tính liên quan đến một kịch bản nhất định, nhằm xác định giá trị "tối ưu" có thể đạt được. Ví dụ, tính toán mức sản xuất "tối ưu" để tối đa hóa lợi nhuận, trước những hạn chế về nhân sự và tài chính.
2.5. Phương pháp lập trình logic
Với phương pháp lập trình logic, các vấn đề được chia thành các đơn vị logic. Ví dụ, trong hệ thống quản lý trường học, đội ngũ giáo viên có các vai trò được xác định cụ thể như giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, trợ lý phòng thí nghiệm, điều phối viên, phụ trách học thuật... Một chương trình cũng có thể được chia thành các đơn vị tùy theo vai trò của người dùng. Mỗi người dùng có thể có giao diện hoặc quyền xử lý khác nhau.
Hình ảnh minh hoạ phương pháp lập trình logic
3. Cách tiếp cận của các phương pháp lập trình
Các lập trình viên có thể chọn một hoặc kết hợp các phương pháp lập trình để phát triển chương trình. Để làm điều này, bạn cần biết sử dụng một trong hai cách tiếp cận sau:
3.1. Tiếp cận từ trên xuống
Cách tiếp cận từ trên xuống (top-down) là phương pháp chia vấn đề thành nhiều đơn vị nhỏ hơn để xử lý. Các đơn vị nhỏ này được gọi là module và tự cung cấp mọi thứ cần thiết để thực hiện nhiệm vụ của chúng.
Hình ảnh minh họa dưới đây là ví dụ về cách tiếp cận module, để tạo nhiều module khác nhau khi xây dựng chương trình tạo bảng lương.
3.2. Tiếp cận từ dưới lên
Cách tiếp cận từ dưới lên bắt đầu từ thành phần thấp nhất và kết nối chúng với nhau để tạo thành các thành phần cấp cao hơn. Quá trình này tiếp tục cho đến khi hệ thống phân cấp hết tất cả các thành phần được tạo ra.
Tuy nhiên, trên thực tế, thường rất khó để bạn biết tất cả các thành phần cấp thấp nhất ngay từ ban đầu. Do đó, cách tiếp cận từ dưới lên thường chỉ được sử dụng với những vấn đề đơn giản.
Bạn có thể thấy ví dụ về các thành phần của một chương trình máy tính qua ảnh minh họa dưới đây:
4. Lời kết
Trong bài viết này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về các phương pháp lập trình phổ biến hiện nay. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách các phương pháp này hoạt động và ứng dụng trong thực tế.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này. Nếu bạn quan tâm đến học lập trình, hãy tham khảo các khóa học lập trình tại ICANTECH để nắm bắt kiến thức và kỹ năng cần thiết.
 *Các phương pháp lập trình phổ biến bạn cần biết*
